Faktori rizika
Genetska predispozicija je dominantna. Potvrđen je čitav niz drugih predisponirajućih faktora kao što su prekomerna težina, rani početak menstrualnog ciklusa, kasno rađanje i odsutnost rađanja. Maligni tumor dojke može se javiti i kod muškaraca, ali je kod njih mnogo ređi. Statistički podaci kažu da će se kod jedne od 8 ili 9 žena razviti maligni tumor dojke u nekom životnom dobu. Rizik je veći nakon tridesete godine života. Stopa malignih tumora dojke je niža u nerazvijenim zemljama i viša u razvijenijim zemljama (s izuzetkom Japana gde je stopa prilično niska). Drugi faktori rizika uključuju u anamnezi otkriven maligni tumor dojke u prošlosti, maligni tumor ovarijuma, maligni tumor uterusa ili debelog creva, početak menstruacije pre 12 godina života i/ili kasna menopauza (nakon 55 godine), bez trudnoća ili prva trudnoća nakon tridesete godine života, izlaganje zračenju. Postmenopauzalna terapija estrogenom i korišćenje oralnih kontraceptivnih sredstava (kao što su estrogenska i progesteronska oralna kontraceptivna sredstva) smatrala su se mogućim faktorima rizika, ali većina sadašnjih studija ne potvrđuje takav rizik.
Smatra se da ishrana može imati uticaj na mogućnost dobijanja tumora tako da je veća mogućnost da se maligni tumor dojke razvije kod žena čija ishrana sadrži visok nivo masnoće. Kod starijih žena sa prekomernom težinom postoji veći rizik. Smatra se da ishrana s malom količinom masnoće sa mnogo voća i povrća i održavanje idealne težine mogu smanjiti rizik kod žene. Faktori rizika su konzumiranje cigareta i prekomerna upotreba alkohola.
Klinička slika
U kliničkoj slici se javlja čvorić (kvržica) ili veća masa u dojci najčešće kod samopregleda dojki, obično bezbolan, čvrst ili tvrd sa nepravilnim ivicama. Zatim, veća masa u pazušnoj jami, promena u veličini ili obliku dojke, sekret iz bradavice, krvav ili bistar mada može izgledati i kao gnoj, promena boje kože na dojci, uvučena bradavica promena u izgledu ili osećaju bradavice, crvenilo, pojačane ili naglašene vene na površini dojke, pojava ranica na koži dojke, nelagodnost u dojci samo na jednoj strani, povećanje dojke samo na jednoj strani, bol u kostima, gubitak težine, bol u dojci, otok ruke.
Stadijumi
I stadijum
Promer tumora je manji od 2 cm, čvorići nisu fiksirani, nema udaljenih metastaza.
II stadijum
Promer tumora manji od 5 cm, čvorići nisu fiksirani, nema udaljenih metastaza.
III stadijum
Promer tumora veći od 5 cm, čvorići su fiksirani ili primećeni supraklavikularni (iznad ključne kosti) čvorići, bez udaljenih metastaza.
IV stadijum
Tumor s udaljenim metastazama.
Dijagnoza
Nakon pregleda lekara koji je palpacijom (opipavanjem) utvrdio postojanje određenih promena za postavljanje dijagnoze se koristi nekoliko metoda. Mamografija, (mamogram je rendgenski pregled dojke koji može otkriti tumore koji su premali da bi se mogli osetiti palpacijom), biopsija tkiva za koje se pretpostavlja da je maligno. Biopsija se vrši tako što se igla uvuče u dojku i iz nje se izvadi nešto tkiva. Ultrazvučnim pregledom se može utvrditi da li je čvorić čvrst ili je napunjen tečnošću. Termografija je ispitivanje bazirano na razlici u temperaturi normalnog i kanceroznog tkiva.
Lečenje
Terapija i prognoza bolesti zavise od stadijuma, vrste i karakteristikama tumorskih ćelija, da li je tumor nađen i u drugoj dojci, godine života žene, težina, menopauzalni status i opšte zdravstveno stanje. Terapija je lokalna i sistemska. Lokalno lečenje podrazumeva hiruško uklanjanje samog tumora-lumpektomija, dojke-mastektomija (delimična, celokupna ili radikalna sa resekcijom aksila) i terapiju zračenjem usmerenom na dojku i tkivo koje je neposredno okružuje. Sistematsko lečenje uključuje hemoterapiju i hormonsku terapiju. Ukoliko se kod bolesnice izvrši mastektomija, može se razmotriti rekonstrukcija dojke (plastika dojke).
Komplikacija
Rak dojke često metastazira na udaljena mesta poput pluća, jetre i kostiju. Stopa lokalnog ponovnog pojavljivanja je oko 5% nakon totalne mastektomije i resekcije aksile kada se ustanovi da limfni čvorovi nisu bili pozitivni tj. zahvaćeni. Stopa lokalnog recidiva je 25% kod onih kod kojih je ustanovljeno da su limfni čvorovi bili zahvaćeni.
Prevencija
Primarna prevencija praktično ne postoji pošto je genetska predispozicija dominantan rizični faktor. Ona se može odnositi na predisponirajuće faktore. Međutim, sekundarna prevencija, rano otkrivanje i odgovarajuće lečenje, može se sprovoditi kroz rutinski samopregled dojke, počinjući nakon navršene dvadesete godine i podvrgavanjem mamografiji nakon 40. godine života.
Genetska predispozicija je dominantna. Potvrđen je čitav niz drugih predisponirajućih faktora kao što su prekomerna težina, rani početak menstrualnog ciklusa, kasno rađanje i odsutnost rađanja. Maligni tumor dojke može se javiti i kod muškaraca, ali je kod njih mnogo ređi. Statistički podaci kažu da će se kod jedne od 8 ili 9 žena razviti maligni tumor dojke u nekom životnom dobu. Rizik je veći nakon tridesete godine života. Stopa malignih tumora dojke je niža u nerazvijenim zemljama i viša u razvijenijim zemljama (s izuzetkom Japana gde je stopa prilično niska). Drugi faktori rizika uključuju u anamnezi otkriven maligni tumor dojke u prošlosti, maligni tumor ovarijuma, maligni tumor uterusa ili debelog creva, početak menstruacije pre 12 godina života i/ili kasna menopauza (nakon 55 godine), bez trudnoća ili prva trudnoća nakon tridesete godine života, izlaganje zračenju. Postmenopauzalna terapija estrogenom i korišćenje oralnih kontraceptivnih sredstava (kao što su estrogenska i progesteronska oralna kontraceptivna sredstva) smatrala su se mogućim faktorima rizika, ali većina sadašnjih studija ne potvrđuje takav rizik.
Smatra se da ishrana može imati uticaj na mogućnost dobijanja tumora tako da je veća mogućnost da se maligni tumor dojke razvije kod žena čija ishrana sadrži visok nivo masnoće. Kod starijih žena sa prekomernom težinom postoji veći rizik. Smatra se da ishrana s malom količinom masnoće sa mnogo voća i povrća i održavanje idealne težine mogu smanjiti rizik kod žene. Faktori rizika su konzumiranje cigareta i prekomerna upotreba alkohola.
Klinička slika
U kliničkoj slici se javlja čvorić (kvržica) ili veća masa u dojci najčešće kod samopregleda dojki, obično bezbolan, čvrst ili tvrd sa nepravilnim ivicama. Zatim, veća masa u pazušnoj jami, promena u veličini ili obliku dojke, sekret iz bradavice, krvav ili bistar mada može izgledati i kao gnoj, promena boje kože na dojci, uvučena bradavica promena u izgledu ili osećaju bradavice, crvenilo, pojačane ili naglašene vene na površini dojke, pojava ranica na koži dojke, nelagodnost u dojci samo na jednoj strani, povećanje dojke samo na jednoj strani, bol u kostima, gubitak težine, bol u dojci, otok ruke.
Stadijumi
I stadijum
Promer tumora je manji od 2 cm, čvorići nisu fiksirani, nema udaljenih metastaza.
II stadijum
Promer tumora manji od 5 cm, čvorići nisu fiksirani, nema udaljenih metastaza.
III stadijum
Promer tumora veći od 5 cm, čvorići su fiksirani ili primećeni supraklavikularni (iznad ključne kosti) čvorići, bez udaljenih metastaza.
IV stadijum
Tumor s udaljenim metastazama.
Dijagnoza
Nakon pregleda lekara koji je palpacijom (opipavanjem) utvrdio postojanje određenih promena za postavljanje dijagnoze se koristi nekoliko metoda. Mamografija, (mamogram je rendgenski pregled dojke koji može otkriti tumore koji su premali da bi se mogli osetiti palpacijom), biopsija tkiva za koje se pretpostavlja da je maligno. Biopsija se vrši tako što se igla uvuče u dojku i iz nje se izvadi nešto tkiva. Ultrazvučnim pregledom se može utvrditi da li je čvorić čvrst ili je napunjen tečnošću. Termografija je ispitivanje bazirano na razlici u temperaturi normalnog i kanceroznog tkiva.
Lečenje
Terapija i prognoza bolesti zavise od stadijuma, vrste i karakteristikama tumorskih ćelija, da li je tumor nađen i u drugoj dojci, godine života žene, težina, menopauzalni status i opšte zdravstveno stanje. Terapija je lokalna i sistemska. Lokalno lečenje podrazumeva hiruško uklanjanje samog tumora-lumpektomija, dojke-mastektomija (delimična, celokupna ili radikalna sa resekcijom aksila) i terapiju zračenjem usmerenom na dojku i tkivo koje je neposredno okružuje. Sistematsko lečenje uključuje hemoterapiju i hormonsku terapiju. Ukoliko se kod bolesnice izvrši mastektomija, može se razmotriti rekonstrukcija dojke (plastika dojke).
Komplikacija
Rak dojke često metastazira na udaljena mesta poput pluća, jetre i kostiju. Stopa lokalnog ponovnog pojavljivanja je oko 5% nakon totalne mastektomije i resekcije aksile kada se ustanovi da limfni čvorovi nisu bili pozitivni tj. zahvaćeni. Stopa lokalnog recidiva je 25% kod onih kod kojih je ustanovljeno da su limfni čvorovi bili zahvaćeni.
Prevencija
Primarna prevencija praktično ne postoji pošto je genetska predispozicija dominantan rizični faktor. Ona se može odnositi na predisponirajuće faktore. Međutim, sekundarna prevencija, rano otkrivanje i odgovarajuće lečenje, može se sprovoditi kroz rutinski samopregled dojke, počinjući nakon navršene dvadesete godine i podvrgavanjem mamografiji nakon 40. godine života.
No comments:
Post a Comment