Maligni melanom je maligni tumor melanocita i najzloćudniji je tumor kože i sluzokoža. Njegovo biološki zloćudno ponašanje ne ogleda se toliko u lokalnoj agresivnosti koliko u njegovoj izrazitoj sklonosti ranom limfogenom i hematogenom metastaziranju.
Uzrok nastanka
Etiopatogeneza nije razjašnjena. UV zračenje direktno uzrokuje dobijanje melanoma. Osnovni izvor UV zračenja je Sunce, ali to su i lampe za kvarcovanje. Zatim se navode i hormoni, traume, postojanje mladeža, rasne i genetske osobine, hemijski faktori, jonizujuća zračenja.
Rizik za dobijanje melanoma je visok u sledećim slučajevima:
bela put
lako dobijanje pega posle sunčanja
svetle oči i kosa
veliki broj mladeža
mladeži neobičnog izgleda
karcinom kože u porodici
opekotine od Sunca u detinjstvu
puno vremena na Suncu bez zaštite
Klinička slika
Na maligni melanom treba posumnjati kada postojeća pigmentirana koža počne menjati boju (pojavljivanjem nijansi plave, bele, sive, crvene, ljubičaste ili crne), veličinu, oblik (nepravilne ivice), površinu, konzistenciju, ako se počne izdizati, svrbeti, boleti, krvariti i sl.
Amerikanci su se dosetili da navedene promene radi lakšeg praćenja grupišu u promene sa početnim slovima ABCD:
A kao asimetrija
B kao border (ivica)
C kao color (boja)
D kao diameter (veličina)
Melanom sa površnim širenjem
Čini oko 70% svih melanoma, i uglavnom nastaje iz postojećeg madeža. Najčešće je na nogama kod žena i na leđima kod muškaraca. U radijalnoj fazi rasta izgleda kao blago uzdignuće promera većeg od jednog centimetra, nepravilnih ivica i nejednake pigmentacije. U vertikalnoj fazi rasta izgleda kao papula ili čvor, zagasito modar, plavo - crn ili ružičast.
Nodularni melanom
Čini oko 15 % svih melanoma. Ređe nastaje iz postojećeg madeža. Agresivniji je od površinsko širećeg melanoma, a najčešće je lokalizovan na trupu, glavi i vratu. To je tumor koji ima samo vertikalnu fazu rasta - raste u obliku polipa ili čvora i često je ulcerisan.
Lentigo maligni melanom
Čini 5-10 % svih melanoma. Ima bolju prognozu i uglavnom se pojavljuje na mestima izloženim suncu, naročito na obrazima, najčešće u sedmoj deceniji. Obično počinje kao smeđa pega, a boja mu može varirati od žuto - smeđe do crne.
Akralni lentigo melanom
Čini oko 5% melanoma kod belaca, a kod crnaca je to najčešći tip melanoma. Obično se pojavljuje kod starijih osoba na dlanovima, tabanima, listovima i ispod noktiju. U radijalnoj fazi rasta izrazito je crn, a u a u vertikalnoj tamno - modar, crn ili amelanotičan. Ulceracije su česte.
Dijagnoza
Nije lako pogotovu u početku bolesti prepoznati melanomsku promenu, pa zato za svaku sumnjivu promenu bi trebalo uraditi biopsiju i utvrditi o kakvoj je promeni reč. Ako se dokaže postojanje melanoma potrebno je utvrditi stepen proširenosti kako bi se mogla sprovesti adekvatna terapija. Ako se melanom proširio, a nije utvrđen primarni afekt potrebno je detaljnije istražiti oči, dlanove, stopala, anus, vaginu, eventualno mokraćnu bešiku.
Lečenje
Maligni melanom je moguće izlečiti jedino pravovremenom hirurškom terapijom. Hemo i radio terapija dolaze u obzir kao suportivna terapija u uznapredovalim stadijumima. Danas se primenjuje i imuno terapija i to rekombinantni interferon i interleukin 2.
Uzrok nastanka
Etiopatogeneza nije razjašnjena. UV zračenje direktno uzrokuje dobijanje melanoma. Osnovni izvor UV zračenja je Sunce, ali to su i lampe za kvarcovanje. Zatim se navode i hormoni, traume, postojanje mladeža, rasne i genetske osobine, hemijski faktori, jonizujuća zračenja.
Rizik za dobijanje melanoma je visok u sledećim slučajevima:
bela put
lako dobijanje pega posle sunčanja
svetle oči i kosa
veliki broj mladeža
mladeži neobičnog izgleda
karcinom kože u porodici
opekotine od Sunca u detinjstvu
puno vremena na Suncu bez zaštite
Klinička slika
Na maligni melanom treba posumnjati kada postojeća pigmentirana koža počne menjati boju (pojavljivanjem nijansi plave, bele, sive, crvene, ljubičaste ili crne), veličinu, oblik (nepravilne ivice), površinu, konzistenciju, ako se počne izdizati, svrbeti, boleti, krvariti i sl.
Amerikanci su se dosetili da navedene promene radi lakšeg praćenja grupišu u promene sa početnim slovima ABCD:
A kao asimetrija
B kao border (ivica)
C kao color (boja)
D kao diameter (veličina)
Melanom sa površnim širenjem
Čini oko 70% svih melanoma, i uglavnom nastaje iz postojećeg madeža. Najčešće je na nogama kod žena i na leđima kod muškaraca. U radijalnoj fazi rasta izgleda kao blago uzdignuće promera većeg od jednog centimetra, nepravilnih ivica i nejednake pigmentacije. U vertikalnoj fazi rasta izgleda kao papula ili čvor, zagasito modar, plavo - crn ili ružičast.
Nodularni melanom
Čini oko 15 % svih melanoma. Ređe nastaje iz postojećeg madeža. Agresivniji je od površinsko širećeg melanoma, a najčešće je lokalizovan na trupu, glavi i vratu. To je tumor koji ima samo vertikalnu fazu rasta - raste u obliku polipa ili čvora i često je ulcerisan.
Lentigo maligni melanom
Čini 5-10 % svih melanoma. Ima bolju prognozu i uglavnom se pojavljuje na mestima izloženim suncu, naročito na obrazima, najčešće u sedmoj deceniji. Obično počinje kao smeđa pega, a boja mu može varirati od žuto - smeđe do crne.
Akralni lentigo melanom
Čini oko 5% melanoma kod belaca, a kod crnaca je to najčešći tip melanoma. Obično se pojavljuje kod starijih osoba na dlanovima, tabanima, listovima i ispod noktiju. U radijalnoj fazi rasta izrazito je crn, a u a u vertikalnoj tamno - modar, crn ili amelanotičan. Ulceracije su česte.
Dijagnoza
Nije lako pogotovu u početku bolesti prepoznati melanomsku promenu, pa zato za svaku sumnjivu promenu bi trebalo uraditi biopsiju i utvrditi o kakvoj je promeni reč. Ako se dokaže postojanje melanoma potrebno je utvrditi stepen proširenosti kako bi se mogla sprovesti adekvatna terapija. Ako se melanom proširio, a nije utvrđen primarni afekt potrebno je detaljnije istražiti oči, dlanove, stopala, anus, vaginu, eventualno mokraćnu bešiku.
Lečenje
Maligni melanom je moguće izlečiti jedino pravovremenom hirurškom terapijom. Hemo i radio terapija dolaze u obzir kao suportivna terapija u uznapredovalim stadijumima. Danas se primenjuje i imuno terapija i to rekombinantni interferon i interleukin 2.
No comments:
Post a Comment